سمینار چیست؟
سمینار (seminar) یکی از انواع دروس در دانشگاه است که در آن یک یا چند سخنران درباره موضوع مشخصی به ارائه اطلاعات و یا نتایج تحقیقات خود می پردازند. معمولا در کنار آن بحث گروهی و پرسش و پاسخ نیز انجام می شود.
شاید ملموس ترین جایی که واژه سمینار به گوش شما خورده است سمینار کارشناسی ارشد باشد. دانشجویان کارشناسی ارشد در انتهای دوره‌ی آموزشی خود به تحقیق در مورد یک موضوع خاص می‌پردازند. سپس، نتایج تحقیقات را به صورت یک مقاله علمی منتشر می کنند و در یک سالن، در جمع اساتید و سایر دانشجویان نتایج تحقیقات خود را ارائه می دهند.
در سمینارهای موفق معمولا شرکت کنندگان نیز در بحث شرکت کرده و در انتهای جلسه سوالاتی را از ارائه دهنده سمینار می پرسند.
نحوه ارائه سمینار کارشناسی ارشد
اگر دانشجوی کارشناسی ارشد هستید، حتما بارها در موقعیت ارائه سمینار درسی یا پژوهشی قرار گرفته‌اید. ارائه سمینار کارشناسی ارشد و صحبت کردن در جمع، ممکن است برای بعضی دلهره‌آور باشد؛ اما چند تکنیک ساده، می‌تواند اضطراب شما را به حداقل برساند. این مهارت در آینده در بازار کار، توضیح برنامه ها و یا ارائه پروژه هایتان به کار می آید.
برای یک ارائه خوب، در قدم اول باید برای نحوهٔ سخنرانی خود برنامه‌ریزی کنید. اصولی برای این کار وجود دارد که با هم آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
1. قالب سمینار کارشناسی ارشد
سمینارها به شکل‌های مختلفی برگزار می‌شوند، قبل از هر کاری باید با برگزارکنندگان مراسم درباره انتظاراتشان از فرمت برگزاری جلسه خود صحبت کنید. ممکن است برگزارکنندگان بخواهند راجع به مقاله‌ای که هنوز منتشر نشده صحبت کنند یا شاید ترجیح می‌دهند سخنران تعامل کم‌تری با مخاطب داشته باشد.
از برگزارکنندگان بپرسید، به دنبال ارائه سمیناری هستند که بیشتر بر تحقیقات تمرکز دارد یا تمایل دارند سخنران مخاطبان را از طریق فعالیت‌های تعاملی با خود همراه کند. انواع مختلفی از فعالیت‌های تعاملی در روند برگزاری درس گروهی وجود دارد که کمک می‌کند مخاطبان در بحث مشارکت داشته باشند.
2. برای ارائه سمینار خوب باید مخاطبان خود را بشناسید
قبل از برگزاری جلسه درباره مخاطبان خود تحقیق کنید و اطلاعات و ارائه خود را در سطح اطلاعات و علاقه آن‌ها تنظیم کنید. اگر مخاطبان از هم رشته ای های خودتان نیستند و با آن ها آشنایی ندارید، از برگزارکنندهٔ مراسم درخواست کنید اطلاعاتی در مورد پیش‌زمینهٔ ذهنی احتمالی شنوندگان در اختیارتان قرار دهد.
اگر در دانشگاه یک ارائه سمینار ارشد دارید که قبلا هم برای این گروه از مخاطبان صحبت کرده‌اید، کارتان راحت‌تر شده و می‌توانید از اطلاعات قبلی خود برای بالا بردن سطح سخنرانی و انتقال بهتر اطلاعات به شنوندگان استفاده کنید. برای مثال اگر قرار است برای گروهی از متخصصان صحبت کنید، در هنگام ارائه سمینار کارشناسی ارشد نیازی به توضیح دادن همه عبارات تخصصی ندارید و می‌توانید سریع‌تر به موضوعات اساسی بپردازید.
برای یک سخنرانی خوب، باید مخاطبان خود را بشناسید تا از این طریق بتوانید در ارتباط با تمایل آن‌ها موضوعات بحث‌برانگیز را پیش بکشید یا از این موضوعات دوری کنید. حتی می‌توانید قبل از ارائه سمینار ارشد، به محل برگزاری مرسم بروید و با بعضی از شنوندگان صحبت کنید. این کار به شما کمک می‌کند زمان ارائه سمینار کارشناسی ارشد احساس بهتری داشته باشید و راحت‌تر بحث را هدایت کنید.
اگر قرار است در محیطی حرفه‌ای سمینار خود را ارائه دهید، می‌توانید با تعدادی از شرکت‌کنندگان صحبت کنید که ترجیح می‌دهند درباره چه مسائلی یاد بگیرند.
3. استفاده از تکنولوژی برای ارائه سمینار خوب
دربارهٔ فناوری‌های جدیدی که برای ارائه درس مناسب هستند تحقیق کنید و آنچه به شما کمک می‌کند را بیابید. برای انتقال بهتر اطلاعات، باید در استفاده از فناوری به خصوص استفاده از پاورپوینت به اندازهٔ کافی مهارت داشته باشید.
ممکن است برای عوض کردن اسلایدها نیاز به تمرین داشته باشید، ببینید در زمان ارائه سمینار با روش کلیک کردن راحت‌تر هستید یا عوض شدن اتوماتیک اسلایدها را ترجیح می‌دهید. همچنین اگر برای سمینار ارشد از میکروفون استفاده می‌کنید، ممکن است برای تنظیم آن به تمرین احتیاج داشته باشید.
4. از تمام ابزارهای در دسترس برای ارائه سمینار بهتر استفاده کنید
اگر برای مثال ارائه سمینار ارشد شما بر روی موضوع یک مقاله تمرکز دارد، می‌توانید با کمک برگزارکنندهٔ مراسم، چند روز قبل از ارائه سمینار کارشناسی ارشد، از آن مقاله کپی بگیرید و در اختیار مخاطبان بالقوه قرار دهید.
این کار به مخاطبان کمک می‌کند تا پیش‌زمینه‌ای از بحث داشته باشند و با سوالات و نظرات پیشرفته‌تر در سمینار شرکت کنند. همچنین این کار به شما کمک می‌کند در زمان ارائه سمینار ارشد خود موضوعات عمیق‌تری را بیان کنید، چون شنوندگان، تا حدودی درباره موضوع مورد بحث اطلاعات دارند.
اگر مقاله هنوز منتشر نشده است، می‌توانید در آغاز ارائه سمینار ارشد خود درباره پیش‌نویس مقاله صحبت کنید، این کار باعث می‌شود مخاطبان تصور کنند شما فردی انتقادپذیر هستید و از ایده‌های سازنده استقبال می‌کنید.
5. تمرین نهایی برای ارائه سمینار کارشناسی ارشد
زمانی که متن سخنرانی و سایر ابزار بصری برای ارائه سمینار آماده شد، ممکن است تمایل‌تان به تمرین کردن افرایش پیدا کند. می‌توانید از دوستان، خانواده، همکاران و یا مربی خود بخواهید در نقش مخاطبان سمینار شما را قضاوت کنند.
از تمرین خود فیلم بگیرید و سپس آن را تماشا کنید تا بتوانید نقاط ضعف خود را رفع کنید. تا زمانی که با تمام ابزار مورد استفاده در هنگام ارائه سمینار احساس راحتی پیدا نکرده‌اید به تمرین کردن ادامه دهید.
6. قبل از زمان ارائه سمینار در محل مراسم حاضر شوید
اگر کمی زودتر از زمان ارائه سمینار به محل برگزاری مراسم مثل دانشگاه بروید، می‌توانید چگونگی آماده‌سازی محل ارائه سمینار ارشد خود را ببینید. همچنین می‌توانید برشورهای خود را در صورت وجود، بین شرکت‌کنندگان پخش کنید.
زود حاضر شدن در محل ارائه سمینار ارشد این شانس را به شما می‌دهد که با مسئول برگزاری مراسم برای آخرین بار تمام موارد مورد نیاز را چک کنید. اگر 15 تا 30 دقیقه زودتر به محل ارائه سمینار ارشد بروید، فرصت انجام تمام کارهای مورد نیاز برای ارائه سمینار خوب را خواهید داشت.
اگر قرار است در یک سمینار بزرگ سخنرانی کنید و یا ارائه سمینار شما وابستگی زیادی به تکنولوژی دارد، باید حدود یک ساعت قبل از شروع مراسم، در محل حضور پیدا کنید.
7. ارائه سمینار خوب با استفاده از ابزار بصری
سعی کنید اسلایدهای ارائه تان حالتی دوستانه داشته باشند و در طراحی آن‌ها از ابزار بصری مناسب کمک بگیرید. مثلا در زمان شروع ارائه سمینار ارشد خود، به واکنش مخاطبان نسبت به اسلایدها توجه کنید، ببینید مخاطبان نسبت به کدام نوع از تصاویر، ویدیو و یا صداهای به کار رفته در اسلاید عکس‌العمل بیشتری نشان می‌دهند و آیا می‌توانند با اسلایدها ارتباط برقرار کنند یا خیر؟
برای ارائه یک سمینار خوب، اسلایدها باید واضح و به راحتی قابل خواندن باشند. از فونت‌های درشت و واضح استفاده کنید. استفاده از گرافیک‌های بیش از حد و یا اسلایدهایی که فقط شامل متن هستند برای ارائه سمینار ارشد پیشنهاد نمی‌شود.
باید دقت داشته باشید که حدود 1 تا 2 دقیقه طول می‌کشد تا مخاطبان بتوانند اسلایدها را بخوانند و با سرعت ارائه سمینار شما همراه شوند. همچنین بهتر است در ارائه سمینار ارشد خود از اسلایدهای زیاد استفاده نکنید، در این صورت ارائه شما هرگز تمام نمی‌شود. در عوض از تصاویری که مفهوم صحبت شما را مستقیماً به مخاطب انتقال می‌دهد استفاده کنید.
برای ارائه یک سمینار خوب لازم نیست خود را فقط به استفاده از اسلایدهای پاورپوینت محدود کنید. ابزارهای بصری دیگری نیز برای درگیر کردن مخاطبان وجود دارد، مانند مدل، پوستر، آگهی و بروشور. برای ارائه سمینار خود قالب سختی نسازید و از خلاقیت خود استفاده کنید.
چند نمونه قالب پاورپونت برای آشنایی شما با تمپلت های مناسب ارائه قرار داده شده است.
قدم دوم، مدیریت محتوایی است که می‌خواهید در ارائه سمینار خود به کار ببرید. انجام این کار نیز دارای مراحل زیر است:
1. خودتان را معرفی کنید
برای مثال در آغاز ارائه سمینار ارشد خود، جلوی صحنه بروید و یک معرفی کامل دربارهٔ خودتان ارائه دهید. درباره سابقه حرفه‌ای خود با مخاطبان صحبت کنید. به طور خلاصه دلیل علاقهٔ خود را به پروژه‌ای که قرار است درباره‌اش بحث کنید، توضیح دهید. این کار باعث می‌شود شنوندگان در زمان ارائه سمینار راحت‌تر باشند و همچنین بین سخنران و شنونده اعتماد ایجاد می‌کند. سعی کنید هنگام معرفی کردن خود در آغاز ارائه سمینار ارشد فروتن باشید، اما در این مورد روی اعتبارات خود پافشاری کنید.
به جای اینکه فرض را بر این بگذارید که مخاطبان از شما شناخت کافی دارند، اجازه بدهید آن‌ها درباره تجربه‌های شما بیشتر بدانند. اگر قبل از ارائه سمینار ارشد شخص دیگری شما را معرفی می‌کند، یک نسخه از بیوگرافی خود را در اختیار او قرار دهید. یک کپی اضافه هم همراه خود داشته باشید. زمانی که نوبت به ارائه سمینار شما رسید، می‌توانید درباره اشتیاقتان به موضوع مورد بحث صحبت کنید و همچنین می‌توانید از برگزارکنندگان مراسم برای اینکه فرصت ارائه سمینار را برای شما فراهم کرده‌اند، تشکر کنید.
بهتر است قبل از ارائه سمینار:
- ظاهری آراسته داشته باشید.
- چهره ای بشاش داشته باشید و لبخند بزنید.
- خونسرد باشید و بر اعصاب خودتان مسلط باشید.
- آب بنوشید.
- با تمرکز و تسلط کافی بر روی موضوع خود در جلسه سمینار حاضر شوید.
- اشراف کافی بر روی ابزارهای ارائه خود داشته باشید.
- با رفتار و کلام خود با مخاطبان ارتباط بگیرید.
- حدالامکان مکان ارائه سمینار فضایی آراسته داشته باشد.
بهتر است در هنگام ارائه سمینار:
- اصل نایکنواختی صدا را رعایت کنید (گاهی آرام و گاهی با صدای رسا صحبت کنید).
- ساده، روان و موثر صحبت کنید.
- تکیه کلام نداشته باشید.
- زمان را مدیریت کنید.
- از حاشیه پردازی، زیاده گویی و تکرار زیاد اجتناب کنید.
- با مخاطبین ارتباط چشمی برقرار کنید.
- از زبان بدن برای تاثیر گذاری بیشتر استفاده کنید.
- ثابت و بی حرکت نایستید.
- از مخاطبین سوال بپرسید و آن ها را در ارائه شرکت دهید.
بهتر است در پایان ارائه سمینار:
- زمانی برای پرسش و پاسخ در انتهای سمینار قرار دهید.
- از مخاطبین و حضار تشکر کنید.
- پذیرایی برای حضار در نظر بگیرید.
اگر سمینار شما به دلیل شرایط کرونا یا دلایل دیگر به صورت آنلاین برگزار می شود بهتر است:
- لینک ورود به جلسه را از قبل برای مخاطبین ارسال کنید.
- از اتصال به اینترنت پایدار و پر سرعت مطمئن شوید.
- از قبل از پر بودن باطری شارژر لپ تاپ خود مطمئن شوید.
- زمان بیشتری برای طراحی پاورپوینت خود بگذارید.
2. برای ارائه سمینار خوب باید یک طرح کلی داشته باشید
برای ارائه یک سمینار خوب، بهتر است طبق برنامه‌ریزی خود، از یک بحث منطقی به بحث دیگری برسید. حتی اگر تمام متن ارائه سمینار خود را به خاطر سپرده‌اید، به همراه داشتن لیستی از نکات اساسی و یا ترتیب موضوعات مورد بحث مفید خواهد بود. این کار سرعت شما را در ارائه سمینار بالا می‌برد. قاعده ارائه یک سمینار خوب این است: «به مخاطبان خود بگویید قرار است درباره چه چیزی صحبت کنید، درباره آن موضوع بحث کنید، سپس درباره نتیجه بحث خود نیز صحبت کنید.» برای مثال اگر موضوع ارائه سمینار ارشد درباره وقایع تاریخی مانند توسعه آمریکا یا جنگ داخلی است، پیش از رسیدن به موضوع اصلی شنوندگان را آماده کنید.
3. ارائه محتوایی بیش از آنچه در اسلایدها موجود است
معمولا در زمان ارائه سمینار، مستقیم نگاه کردن به اسلایدها و کمک گرفتن از مطالب آن‌ها در زمان سخنرانی بسیار وسوسه‌انگیز است، اما بهتر است برای ارائه سمینار خوب در برابر این وسوسه مقاومت کنید. در عوض اسلایدهای خود را به عنوان یک ابزار حمایتی برای بحث مفصلی که قرار است درباره‌اش صحبت کنید، به کار بگیرید.
4. ارائه سمینار به صورت تعاملی
در زمان ارائه سمینار برای حفظ توجه و تمرکز مخاطبان و کمک به یادگیری آن‌ها، بهتر است آن‌ها را در بحث درگیر کنید. این کار را می‌توانید از طریق برنامه‌هایی مثل بازی‌ها، بحث‌ها، کوییزها و یا نظرسنجی‌ها انجام دهید. سعی کنید در ابتدای ارائه سمینار رفتاری صمیمانه از خود نشان دهید تا یخ مخاطبان هم آب شود. این کار باعث می‌شود شنونده جذب سخنران شده و به بحث توجه بیشتری نشان دهد.
جمع‌بندی
برای ارائه یک سمینار کارشناسی ارشد خوب، بهتر است مطالبی که قرار است به صورت شفاهی بیان کنید را با مجموعه‌ای از تصاویر و سایر ابزارهای بصری جذاب ترکیب کنید. همچنین در زمان ارائه سمینار باید به عنوان سخنران مواردی مانند حفظ ارتباط چشمی، تحلیل زبان بدن و واضح صحبت کردن را به خاطر داشته باشید.
اگر دانشجوی کارشناسی هستید و هنوز برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد اقدام نکرده اید، مطالعه مقاله نکات کنکور ارشد که توسط تیم تولید محتوای یونی لند نوشته شده را به شما پیشنهاد می دهیم.
