دانشگاه علم و صنعت ایران که اکنون یکی از سه دانشگاه برتر فنی و مهندسی کشور به شمار می‌رود، در سال ۱۳۰۸ زمانی که هیچ موسسه آموزش عالی مهندسی در کشور وجود نداشت با اهدافی همچون ایجاد زمینه‌های لازم برای تحصیلات دوره عالی مهندسی در کشور و تربیت افراد متخصص در زمینه‌های فنی و مهندسی، تحت عنوان مدرسه صنعتی دولتی با بهره‌گیری از استادان آلمانی و ایرانی در خیابان ۳۰ تیر (قوام‌السلطنه سابق) تأسیس شد.
پس از مدتی به هنر سرای عالی تغییر نام یافت. در سال ۱۳۱۱ اولین دانش‌آموخته مهندسی ایران در رشته مهندسی ماشین و دومی ارسال ۱۳۱۴ اولین دانش‌آموخته در رشته مهندسی شیمی موفق به دریافت دانشنامه مهندسی و اتمام دوره تحصیلی از دانشگاه علم و صنعت گردیدند. در سال ۱۳۳۶ ایران با تغییراتی به محل فعلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک سابق) منتقل شد و در آنجا با تغیر نام هنر سرای عالی به نام هنر سرای عالی فنی (انستیتوتکنولوژی تهران) فعالیت خود را ادامه داد و مقاطع تحصیلی خود را تا مقطع فوق لیسانس مهندسی ارتقاء داد.
از سال ۱۳۴۱ بار دیگر این مؤسسه به مکان جدیدی در نارمک (محل کنونی دانشگاه علم و صنعت ایران) انتقال یافت و با افزایش رشته‌های تحصیلی مهندسی درآ ین موسسه شروع به پذیرش دانشجویان در رشته‌های جدید نمود. پس از مهروموم‌ها و در سال ۱۳۵۱ با توجه به پیشرفت چشم‌گیر این موسسه درزمینهٔ علم و دانش و علوم مهندسی از هنر سرای عالی فنی به دانشگاه علم و صنعت ایران تغییر یافت. این دانشگاه با پیشرفت‌های بسیاری که در طول این سال‌ها داشته است اکنون دانشجویان بسیاری در ۲۸ رشته_ گرایش کارشناسی، ۱۰۰ رشته _ گرایش کارشناسی ارشد و ۵۳ رشته _ گرایش در مقطع دکترا در ۱۵ دانشکده فعال و مجهز خود تحت آموزش قرار داده است.
در این دانشگاه علاوه بر ۱۵ دانشکده موجود، سه گروه آموزشی فرهنگ و معارف اسلامی، زبان‌های خارجه و تربیت‌بدنی به‌صورت مستقل در حال فعالیت می‌باشند. از نکات بسیار پراهمیتی که این دانشگاه را از سایر دانشگاه‌های کشور متمایز می‌کند می‌توان به وجود دانشکده‌هایی اختصاصی همچون دانشکده مهندسی راه این، دانشکده مهندسی پیشرفت و دانشکده مهندسی خودرو در این دانشگاه اشاره کرد که در سایر دانشگاه‌های کشور وجود ندارد، علاوه بر این، دانشکده مهندسی پیشرفت در کل خاورمیانه فقط در یک دانشگاه وجود دارد و آن دانشگاه علم و صنعت ایران هست.
دانشکده شیمی دانشگاه علم و صنعت
رشته شیمی به همراه رشته‌های برق، معماری و.جزو یکی از رشته‌های ابتدایی دانشگاه علم وانت بود که در همان بدو تأسیس این دانشگاه شروع به جذب دانشجو نمود. با توجه به فعالیت‌های مستمر و روبه‌جلو دانشگاه و ساختارهای جدید آموزشی، گروه شیمی در بخش دوم پایه در سال ۱۳۴۹ به فعالیت خود با تلاش بیشتری ادامه داد و سپس در سال ۱۳۵۴ به گروه مهندسی شیمی تغیر نام داد. پس از آن در سال ۱۳۶۴ دانشکده‌ای با نام دانشکده مهندسی شیمی و با دو گروه شیمی و مهندسی شیمی شروع به کار نمود.
این دانشکده در سال ۱۳۷۵ اقدام به پذیرش دانشجویانی در گرایش‌های شیمی معدنی و شیمی فیزیک در مقطع کارشناسی ارشد نمود. با توجه به اهمیت بالای رشته شیمی در بخش علوم پایه که یکی از دروس اصلی مهندسی محسوب می‌شد و همچنین اهمیت بالای این رشته در بخش زیست‌محیطی و فعالیت‌های اقتصادی و فناوری‌های نانو که یکی از موضوعات مهم دنیا به شمار می‌آمد، تصمیم بر این شد که گروه آموزشی شیمی فعالیت‌های علمی و آموزشی خود را در دانشکده‌ای جدا و مستقل ادامه دهد و بر همین اساس در سال ۱۳۸۱ دانشکده شیمی برای آموزش بهتر و پرداختن بهتر به موضوعاتی همچون ارتباط بهتر این رشته با صنایع مختلف کشور، ایجاد موضوعات و گرایش‌هایی بیشتر در بحث شیمی نوین و نانو و…در این دانشگاه تأسیس شد.
دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت
دانشکده معماری و شهرسازی این دانشگاه از سال ۱۳۴۷ فعالیت خود را شروع نمود و ابتدا دانشجویانی را در مقطع کارشناسی و در رشته‌ی معماری پذیرش نمود و بعد از آن در سال ۱۳۷۲ رشته طراحی صنعتی را به این گروه آموزشی افزود. این دانشکده با تلاش‌های بسیار در زمینه‌های علمی بخش معماری و تلاش مسئولین در بخش‌های مختلف در طی چندین سال و تا سال ۱۳۸۷ رشته‌های مختلفی ازجمله (معماری شهرسازی با گرایش‌های برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، رشته مرمت، رشته معماری با گرایش‌های پایداری، مسکن، فناوری) و در مقاطع مختلف کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری به رشته‌های تحصیلی این دانشکده افزوده شد و اکنون این دانشکده با دارا بودن ۵ کارگاه تخصصی و ۳۰ نفر عضو هیئت‌علمی مجرب در بخش آموزشی به کار خود ادامه می‌دهد.
دانشکده مهندسی شیمی
با توجه به فراگیر بودن مسئله شیمی در زندگی روزمره انسان و همچنین گسترش روز بروز این موضوع در سطح جهانی در موضوعاتی همچون نانو، زیست محیط، صنعت غذایی و تولیدی، ساخت و تولید و… می‌توان به بااهمیت بودن این رشته و توجه ویژه به این رشته در دانشگاه‌های کشور برای پیشرفت هرچه بیشتر در سطح جهانی و رقابت با سایر کشورها اشاره نمود. ازاین‌رو می‌توان دانشکده مهندسی شیمی این دانشگاه ایران را که اولین مهندسان شیمی را در سال ۱۳۱۴ در ایران فارغ‌التحصیل نمود را اولین و پیشروترین دانشکده تخصصی مهندسی شیمی در ایران نامید. این دانشکده هم‌اکنون دارای باوجود سه گروه آموزشی (صنایع شیمیایی معدنی، طراحی فرایندها و پتروشیمی) فعالیت خود را در سه مقطع کارشناسی (رشته مهندسی شیمی) کارشناسی ارشد (گرایش‌ها: صنایع شیمیایی معدنی، فرایندهای جداسازی، طراحی، شبیه‌سازی و کنترل فرایند، ترمودینامیک و سینتیک، بیوتکنولوژی، مهندسی پلیمر، مهندسی مخازن هیدروکربوری) و دکتری (مهندسی شیمی) به فعالیت خود ادامه می‌دهد. البته لازم به ذکر است این دانشکده با استفاده از ۱۵ آزمایشگاه تحقیقاتی خود توانسته با ارائه مقاله و پروژه‌ای تحقیقاتی عالی حضوری پررنگ در مجامع بین‌المللی و کشوری داشته باشد. ازاین‌رو این دانشکده در بین دانشگاه‌های ایران دارای رنکیک بسیار خوبی است.
دانشکده مهندسی مواد و متالورژی
این دانشکده دانشگاه علم و صنعت در سال ۱۳۳۶ بانام گروه ریخته‌گری و ذوب فلزات در این دانشگاه (هنر سرای عالی فنی) شروع به فعالیت نمود. و پس ازآن در سال ۱۳۵۷ نام این دانشکده به دانشکده مهندسی متالورژی تغیر یافت. اولین ورودیان این دانشکده دانشجویانی بودند که در رشته مهندسی سرامیک و در مقطع کارشناسی در سال ۱۳۶۲ شروع به تحصیل نمودند. و در بازه زمانی سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۰ مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در گرایش‌های مختلف به این دانشکده افزوده شد.
پذیرش دانشجو در رشته دکترای مواد در ایران برای اولین بار دز این دانشگاه و این دانشکده صورت پذیرفت که این امر نشان‌دهنده قدمت و قوت این دانشکده در بحث مواد و متالورژی است. کادر آموزشی دانشکده مهندسی مواد و متالورژی این دانشگاه ایران را به دلیل در اختیار داشتن چندین استاد، دانشیار، استادیار و مربی با سطح علمی بسیار بالا می‌توان یکی از مجرب‌ترین و قوی‌ترین گروه‌ها و کادرهای آموزشی کشور دانست که با توجه به توانایی‌های این اساتید و گروه آموزشی و استفاده از آزمایشگاه‌های مجهز (میکروسکوپ الکترونی روبشی SEM، متالوگرافی و سراموگرافی، پیرومتالورژی، ریخته‌گری و انجماد، هیدرومتالورژی، مواد نسوز، سنتز سرامیک، جریان مذاب، تعیین خواص مکانیکی مواد، ذوب ریخته‌گری در خلأ (VIM)، اشعه ایکس مجهز به دستگاههای (XRF, XRD)، آنالیز حرارتی مجهز به دستگاههای (DTA, TGA)، سرامیکهای پیشرفته با تأکید بر سرامیکهای نور، اندازهگیری الکتروسرامیکها و فریتهای مغناطیسی، فرآیند نوین استخراج و بازیافت مواد و آزمایشگاه تحقیقاتی ICP.) تاکنون پیشرفت‌های بسیاری در زمینه‌های تحقیقاتی و عملیاتی مهندسی مواد و سرامیک برای این دانشکده به ثبت رسیده است.
همچنین این دانشکده با تلاش توانسته عنوان بنیان‌گذار تحقیقات اساسی در مورد صنعت نانوتکنولوژی در ایران است را به کلکسیون افتخارات خود بیفزاید. پذیرش دانشجو در رشته‌ها و گرایش‌های دوره‌های تحصیلی این دانشکده در مقاطع مختلف از این قرار است: (مقطع کارشناسی در سه گرایش متالورژی صنعتی، متالورژی استخراجی و سرامیک) (مقطع کارشناسی ارشد در پنج گرایش سرامیک، شناسایی و انتخاب مواد فلزی، متالورژی استخراجی، بیومواد و ریخته‌گری)(مقطع دکتری رشته مهندسی مواد)
دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت
باتوجه به استفاده روز افزون از کامپیوتر در سطوح مختلف جوامع و کاربرد بالای این ابزار در مشاغل مختلف روزبه‌روز نیاز به افراد متخصص و متعهد در این رشته بیشتر احساس می‌شود از این جهت می‌توان رشته مهندسی کامپیوتر را یکی از رشته های فعال و پویا در سطح جامعه دانست. با توجه به اهمیت این موضوع و توجه به پیشرفت در زمینه‌های علمی در جهت علوم کامپیوتری نیاز به وجود دانشکده‌ای در این دانشگاه برای آموزش دانشجویان در رشته مهندسی کامپیوتر احساس می‌شد.
از این جهت دانشکده مهندسی کامپیوتر این دانشگاه ایران که تا قبل از این و از سال ۱۳۴۹ به‌صورت یک مرکز کامپیوتر فعالیت می‌کرد، در سال ۱۳۶۸ با پذیرش دانشجو در این رشته شروع به کار نمود. این دانشکده اکنون با داشتن چهار گروه آموزشی (نرم‌افزار، سخت‌افزار، هوش مصنوعی و رباتیک، معماری کامپیوتر) و استفاده از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی این دانشکده (آزمایشگاه تحقیقاتی سیستم‌های هوشمند کامپیوتری، آزمایشگاه تحقیقاتی سیستم‌های عامل، آزمایشگاه تحقیقاتی پردازش سریع، آزمایشگاه تحقیقاتی شبکه و آزمایشگاه تحقیقاتی بانک اطلاعاتی خبره) در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به کار خود ادامه می‌دهد.
تحصیلات تکمیلی دانشگاه علم و صنعت
این بخش دانشگاه فعالیت خود را با پذیرش دانشجویانی در مقطع کارشناسی ارشد رشته‌های مهندسی برق و مهندسی عمران، مهندسی صنایع و مهندسی مواد در سال ۱۳۶۳ آغاز نمود. با پیشرفت روزبه‌روز دانشگاه و دانشکده‌های موجود در دانشگاه در زمینه‌های علمی و عملی و موقعیت در امر پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد، دانشکده‌هایی ازجمله دانشکده مکانیک و ریاضی در سال‌های ۱۳۶۷-۱۳۶۸ نیز موفق به پذیرش دانشجو در این مقطع شدند. پس از این دانشکده مهندسی مواد و متالورژی پیشتاز پذیرش دانشجو در مقطع دکترا در سال ۱۳۷۰ گردید و پس از آن پذیرش دانشجو در مقطع دکترا برای دانشکده‌های مهندسی برق و عمران میسر گردید. قابل‌ذکر است که این دانشگاه با توجه به پیشینه بالای خود در زمینه‌های علمی و همچنین تحصیلات تکمیلی توانست در سال ۱۳۷۴ برترین دانشگاه کشور از منظر تحصیلات تکمیلی را به خود اختصاص دهد و تاکنون با پیشرفت‌های بسیاری در این زمینه مواجه بوده و توانست عناوین و افتخاراتی در زمینه‌های مقالات، پژوهش، فعالیت‌های علمی و…را به ثبت برساند.
