از انواع گرایش کارشناسی ارشد مهندسی فضای سبز خبر دارید؟ در این مقاله می‌خواهیم در انباره صحبت کنیم. همان‌طور که می‌دانید افزایش جمعیت شهرها باعث بالا رفتن ارزش زمین و در نتیجه استفاده حداکثر از زمین جهت ساختمان‌سازی شده و این مسئله متأسفانه نمای شهرها را به مجموعه‌ای از سنگ و بتن تبدیل کرده است.
تراکم جمعیت به همراه ایجاد آلودگی‌های مختلف منجر به پیدایش و افزایش بیماری‌های قلبی و تنفسی می‌شود. علاوه بر این‌ها، ابتلا به بیماری روحی و روانی هزینه‌ای است که انسان درازای دور شدن از طبیعت می‌پردازد. در این شرایط فضای سبز شهری می‌تواند عاملی راه گشا در تعدیل آلودگی هوا، بالا بردن رطوبت نسبی هوا، کاهش آلودگی صوتی و ایجاد زیبایی بصری نقش داشته، محیط دل‌نشینی را در کنار محیط‌های کار و زندگی برای شهروندان فراهم آورد.
فضای سبز فرا شهری نیز با ایجاد پارک‌ها و شکل دادن مناطق گردشگری و منظره سازی محوطه‌های ویژه می‌تواند نقش مؤثری در جاذبه‌های گردشگری و اقتصاد شهرها داشته باشد. در این میان مهندسی فضای سبز با ایجاد فضای سبز در سطح شهرها مانند کاشت درختان در حاشیه خیابان‌ها و ایجاد انواع پارک‌های جنگلی، کوهستانی و منطقه‌ای، فضاسازی و زیباسازی پارک‌ها، کاهش آلودگی‌های بصری و ایجاد مناظر زیبا، تقلیل صداهای آزاردهنده و تعدیل آلودگی‌های صوتی، حفاظت و صیانت از محیط طبیعی و منابع موجود در آن، حفاظت از تنوع حیاتی گیاهان،عامل حفظ فضای سبز و سلامت و زیبایی سکونت‌گاه‌های انسان می‌گردد و نیاز انسان‌ها را به فضای سبز موردنظر تأمین می‌کند.
درواقع مهندسی فضای سبز با ایجاد و حفظ مناظر طبیعی در اطراف منازل و در سطوح وسیع‌تر؛ یعنی شهر و اطراف آن، کیفیت زندگی را در شهرها بالا می‌برد؛ زیرا فضای سبز شهر، دستگاه تنفس شهر است. از سوی دیگر ایجاد فضای سبز به‌سلامت جسم و روان ساکنین شهرها کمک می‌کند تا مردمی که امکان استفاده روزمره از طبیعت را در خود شهر ندارند، این امکان برای آن‌ها به وجود آید.
این‌ها مقدمه‌ای بود تا شما را با موضوع اصلی این مطلب یعنی رشته بسیار مهم و کاربردی مهندسی فضای سبز آشنا کنیم. برای درک بهتر این رشته بهتر است ابتدا تعریفی جامع و در عین حال کاربردی از رشته مهندسی فضای سبز برای شما دوستان عزیز ارائه دهیم. پس پیشنهاد می‌کنم در ادامه مطالب همراه ما باشید.
رشته مهندسی فضای سبز چیست؟
به‌منظور افزایش سطح دانش و کیفیت مهندسی طراحی فضای سبز ضروری است به ترتیب متخصصینی که بتوانند با استفاده از دانش و تجربه خود نسبت به طراحی فضای سبز که از حرفه‌های طراحی و از هنرهای ظریف است اقدام کرده و از طرفی در آموزش تحقیق و برنامه‌ریزی توسعه و بهبود این رشته فعالیت نمایند. مطالعه و بررسی درزمینهٔ طراحی، کاشت و پرورش نباتات و تلفیق علوم گیاهی با معماری به‌طوری‌که در حل مسائل مربوط به رابطه بشر با طبیعت اطرافش در مقیاس مختلف کمک نماید، رشته‌ای از علوم دانشگاهی را تشکیل می‌دهد که تحت عنوان رشته مهندسی فضای سبز نامیده می‌شود.
این رشته مجموعه‌ای از علم و هنر است و دانشجوی این رشته باید هم به علم کشاورزی و هم هنر طراحی و معماری مسلط و علاقه‌مند باشد. دانشجوی مهندسی فضای سبز باید به علم کشاورزی اعم از خاک‌شناسی، هواشناسی، چمن‌کاری، باغبانی و گل‌کاری آشنایی داشته باشد تا به‌عنوان‌مثال بتواند بذر چمن مناسب تهیه‌کرده و با کود مناسب و آبیاری به‌موقع، چمنی مناسب برای زمین‌بازی یا تزئین میدان‌ها گل تهیه نماید، همچنین بتواند گیاهانی با گل‌های بزرگ و بادوام پرورش دهد و درختان مناسب برای حاشیه خیابان‌ها انتخاب کرده و آن‌ها را به‌درستی هرس کند.
طول دوره رشته مهندسی فضای سبز
طول دوره کارشناسی رشته مهندسی فضای سبز چهار سال است و شامل هشت نیمسال تحصیلی یا هشت ترم و یک دوره کارآموزی است. حداکثر مجاز طول تحصیلات این دوره شش سال است و در هر نیمسال تحصیلی 17 هفته کامل آموزشی وجود خواهد داشت. نظام آموزشی این دوره واحدی است و برای هر واحد درس نظری در هر نیمسال 17 ساعت کلاسیک در نظر گرفته‌شده است.
دروس این رشته در طول مدت تحصیل
– دروس تخصصی که شامل:
بیان تصویری، اصول طراحی، تاریخ معماری و مهندسی فضای سبز، مصالح و روش‌های ساختمانی، طراحی دستگاه‌های آبیاری، کاربرد کامپیوتر در فضای سبز، طراحی کاشت گیاهان زینتی، طراحی فضاهای شهری، سازه‌ها در فضای سبز، طراحی محوطه‌های ویژه، مدیریت فضای سبز، کارآموزی، جلسه بحث است.
– دروس اصلی نیز شامل:
آبیاری عمومی، درختان و درختچه‌های زینتی، رسم فنی، چمن‌کاری، طراحی و نقشه‌برداری، اصول باغبانی، خاک‌شناسی عمومی، گل‌کاری، گیاهان کاشانه‌ای، حاصلخیزی خاک‌ها و کودها، انسان و محیط‌زیست، عکس‌های هوایی، هوا و اقلیم‌شناسی است.
– دروس پایه نیز شامل:
ریاضیات عمومی، گیاه‌شناسی، اکولوژی، فیزیک عمومی، زیست‌شناسی، آمار و احتمالات، جامعه‌شناسی عمومی، آشنایی با کامپیوتر است.
توانایی‌های موردنیاز برای رشته مهندسی فضای سبز
توانایی‌های موردنیاز و قابل توصیه مهندسی فضای سبز، مجموعه‌ای از علم و هنر است و دانشجوی این رشته باید هم به علم کشاورزی و هم هنر طراحی و معماری مسلط و علاقه‌مند باشد. دانشجوی مهندسی فضای سبز باید به علم کشاورزی اعم از خاک‌شناسی، هواشناسی، چمن‌کاری، باغبانی و گل‌کاری آشنایی داشته باشد تا به‌عنوان‌مثال بتواند بذر چمن مناسب تهیه‌کرده و با کود مناسب و آبیاری به‌موقع، چمنی مناسب برای زمین‌بازی یا تزئین میدان‌ها گل تهیه نماید، همچنین بتواند گیاهانی با گل‌های بزرگ و بادوام پرورش دهد و درختان مناسب برای حاشیه خیابان‌ها انتخاب کرده و آن‌ها را به‌درستی هرس کند.
از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید فردی باذوق و هنرمند باشد و به طراحی و نقشه‌کشی علاقه‌مند باشد تا بتواند از گیاهان زینتی در طراحی محوطه‌های مسکونی، اداری و تجاری به‌خوبی بهره گیرد و در طراحی پارک و پارک سازی، طراحی فضاهای شهری و محوطه‌های ویژه مثل محوطه‌های صنعتی، دانشگاهی، شهرک‌های مسکونی و اتوبان‌ها به یاری ذوق و هنر خویش طرح‌هایی مناسب و زیبا ارائه دهد.
هدف رشته مهندسی فضای سبز
هدف از این رشته تربیت متخصصانی است که درزمینهٔ ی طراحی و برنامه‌ریزی و توسعه و بهبود فضای سبز فعالیت نمایند. مهندسی فضای سبز میان‌رشته‌ای است که برگرفته از مهندسی معماری، مهندسی باغبانی و مهندسی عمران هست که البته قسمت اعظم این رشته را باغبانی زینتی تشکیل می‌دهد. این رشته به معماری منظر بسیار نزدیک بوده و از آن با عنوان مهندسی طراحی منظر نیز یاد می‌شود.
هدف از ایجاد دوره کارشناسی در رشته مهندسی فضای سبز، برنامه‌ریزی منطقه‌ای و مطالعاتی و همچنین مربی دبیرستان‌های کشاورزی و حرفه‌ای، مجری امور تحقیقات مربوطه و بالاخره به‌عنوان مدیر و مجری و ناظر فضای سبز در مناطق شهری و پارک‌های منطقه و ملی و باغ‌های گیاه‌شناسی مربوط به بخش دولتی یا خصوصی که منشأ خدمت باشد.
اهمیت گیاهان و فضای سبز در روند زندگی و بقای حیات در کره زمین بر کسی پوشیده نیست و بحث درباره ضرورت حفظ پوشش سبز گیاهی زمین همانند اثبات بدیهیات است زیرا وجود گیاهان بر گستره این کره خاکی به‌عنوان قاعده و پایه هرم حیات اهمیت و ارزش فراوان دارد، اما متأسفانه با پیشرفت تمدن بشری، نیاز روزافزون به چوب، مواد چوبی و فرآورده‌های گیاهی و همچنین نیاز به افزایش زمین‌های زیر کشت محصولات کشاورزی همراه با لزوم آزادسازی زمین‌ها برای شهرسازی و ایجاد مسکن، کارخانه و جاده موجب گردیده که پوشش گیاهی طبیعی کره زمین تخریب شود و انسان به‌ویژه در شهرها از فضای سبز فاصله بگیرد و با آلودگی روزافزون هوا و آلودگی صوتی روبرو گردد. در این میان، مهندسی فضای سبز با ایجاد و حفظ مناظر طبیعی در اطراف منازل و در سطوح وسیع‌تر یعنی شهر و اطراف آن، کیفیت زندگی را در شهرها بالا می‌برد؛ زیرا فضای سبز شهر درواقع دستگاه تنفس شهر است.
آینده شغلی رشته مهندسی فضای سبز
تمامی شهرها به‌ویژه شهرهای بزرگ به فضای سبز و بهبود محیط‌زیست نیاز دارند. از همین رو سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری‌ها یکی از مراکز اصلی جذب فارغ‌التحصیلان این رشته است. متخصصان فضای سبز همچنین می‌توانند به‌عنوان طراح، مدیر، ناظر و مجری فضای سبز مؤسسات دولتی و خصوصی و محوطه‌های اداری و مسکونی فعالیت نمایند یا به‌عنوان مربی هنرستان‌های کشاورزی و مجری امور تحقیقات وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت مسکن و شهرسازی مشغول به کار شوند.
گرایش کارشناسی ارشد مهندسی فضای سبز
مهندسی فضای سبز یکی از رشته‌های امتحانی گروه کشاورزی و منابع طبیعی است. داوطلبانی که در زمان ثبت‌نام کنکور کارشناسی ارشد این رشته را به‌عنوان مجموعه امتحانی خود انتخاب می‌کنند، می‌توانند در یکی از رشته گرایش‌های آن در مقطع کارشناسی ارشد به تحصیل بپردازند. مجموعه مهندسی فضای سبز شامل گرایش‌هایی است که در 1 کد ضریب دسته بندی شده‌اند. بدون شک متقاضیان باید به ضرایب دروس هر رشته گرایش که در دفترچه ثبت‌نام کارشناسی ارشد درج شده توجه نموده و بر اساس آن برنامه‌ریزی خود را انجام دهند تا به نتیجه مطلوب یعنی قبولی در آزمون ارشد دست یابند؛ به عبارت دیگر باید پس از انتخاب رشته گرایش مورد علاقه خود، دروسی که ضرایب بالاتری دارند را بیش‌تر موردتوجه قرار داده و منابع کارشناسی ارشد مربوط به آن دروس را با دقت بیشتری مطالعه نمایند.
مهم‌ترین گرایش مهندسی فضای سبز برای کارشناسی ارشد در ایران، رشته مهندسی طراحی محیط‌زیست است که در حال حاضر در دانشگاه تهران و با ظرفیت پذیرش زیر 30 نفر وجود دارد. علاوه بر آن، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات هم این رشته را تدریس می‌کند.
درباره رشته مهندسی فضای سبز گرایش طراحی محیط‌زیست
متخصصان این گرایش می‌آموزند که بتوانند توسعه‌ای هماهنگ میان محیط انسان‌ساخت و محیط طبیعی برقرار کنند و تعادل محیط طبیعی را در حوزه‌های شهری و منطقه‌ای تداوم بخشیده، با شناخت عناصر محیط طبیعی به مرمت و بازسازی این عناصر در فضاهای شهری و غیرشهری بپردازند. روند توسعه صنعتی، ساخت‌وسازهای شهرنشینی و توسعه راه‌ها و بزرگراه‌ها به همراه رشد سریع جمعیت موجب بهره‌برداری یک‌طرفه از محیط طبیعی و درنتیجه تخریب محیط‌زیست و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی شده و تعادل نسبی موجود میان انسان و محیط‌زیست طبیعی را که طی قرون گذشته وجود داشته است بر هم زده و موقعیتی بس دشوار و تاًمل برانگیز را در مقابل انسان امروزی قرار داده‌است.
متخصصان طراحی محیط می‌توانند با طراحی فضای سبز در مقیاس خرد و کلان و پارک‌های درون‌شهری و برون‌شهری، فضاهای تفریحی، محوطه‌سازی‌های مجموعه‌های ورزشی و صنعتی، تقسیم و تفکیک اراضی و طراحی فضاهای طبیعی در مجتمع‌های زیستی و مجموعه‌های مسکونی و جز این‌ها تا حدی روح سرد حاکم بر توسعه‌های شهری را تغییر داده با تفرجگاه‌هایی که طراحی می‌کنند نشاط و شادابی حاصل از محیط‌های طبیعی را در محیط‌های انسان‌ساخت عرضه کنند.
رشته معماری منظر دومین گرایش مهندسی فضای سبز در سطح ارشد است. دانشگاه شهید بهشتی تهران مهم‌ترین و بهترین دانشگاه برای تحصیل این رشته است. گرایش طراحی شهری نیز رشته‌ای مرتبط برای مهندسی فضای سبز هست. رشته برنامه‌ریزی شهری هم یکی از گرایش‌های مرتبط با فضای سبز در ایران است. ازنظر کلی، تنها رشته مرتبط در سطح ارشد برای فضای سبز، گرایش مهندسی طراحی محیط‌زیست دانشگاه تهران است.
جایگاه رشته مهندسی فضای سبز در جامعه
امر طراحی و اجرای فضای سبز و همچنین نگهداری و مدیریت آن تاکنون به دست افراد غیرمتخصص بوده است. افراد نیمه متخصص نیز با دیدگاه تک‌بعدی معماری یا باغبانی قادر به حل مشکل فضای سبز و ارتقای آن ازنظر کیفی نمی‌باشند. اهمیت وبرتری فارغ‌التحصیلان مهندسی فضای سبز در این نکته است که توانایی تلفیق علم، فن و هنر رادارند. به عبارت روشن‌تر، قسمت عمده‌ای از علوم و فنون کشاورزی نظیر باغبانی، خاک‌شناسی و آبیاری، علوم پایه نظیر اکولوژی و گیاه‌شناسی را باهنر طراحی در هم می‌آمیزند و همین دخالت دادن علوم مختلف در احداث فضای سبز، دانش‌آموختگان این رشته را منحصربه‌فرد می‌کند.
ضعف محاسبات مهندسی در فضاهای سبز تاکنون باعث وارد آمدن زیان‌های بی‌شماری نظیر ضربات ناشی از سرما، گرما و خشک‌سالی شده که این مسائل با انتخاب نوع گیاه سیستم آب یاری مناسب، نوع خاک قابل‌پیشگیری است. مهندسی فضای سبز همچنین ازنظر هنری همچون شعر و موسیقی حائز اهمیت است. یک مهندس فضای سبز باید رنگ‌ها را به‌خوبی به شناسد و با دنیای مرموز رنگ‌ها آشنا بوده و ارتباط برقرار نماید. علاوه بر این با تصاویر و بافت‌ها که در بخش فضای سبز بسیار متنوع می‌باشند مثل شکل درختان و درختچه‌ها، بوته‌ها و گل ناآشنایی کامل داشته و همان‌طور که یک موسیقی‌دان با ترکیب نت‌ها موسیقی دل‌نشینی می‌سازد، در مهندسی فضای سبز نیز با ترکیب شکل‌ها، رنگ‌ها و بافت‌ها و با در نظر گرفتن اصولی مثل سادگی، تنوع، تکرار، تأکید، تسلسل و مقیاس، ترکیبی شگفت‌انگیز به وجود بیاورد که می‌تواند در نوع خود بی‌نظیر باشد.
